agresja

1.Agresja a przemoc
Zjawisko przemocy wśród uczniów jest wspólnym problemem szkoły i domu. Jeżeli rodzice mają współuczestniczyć w jego rozwiązywaniu, muszą mieć świadomość, na czym ten problem polega. Wiedza o rodzajach agresji i przemocy, ich przyczynach i skutkach, pozwoli rodzicom bardziej przyglądać się zachowaniu swoich dzieci i w porę reagować na niewłaściwe zachowanie. Często mamy problem z tym, jak określić zachowania dzieci, kiedy mamy do czynienia z zachowaniem agresywnym, a kiedy z aktem przemocy? Używamy na zmianę różnych pojęć: agresja, przemoc, znęcanie się. Agresja – to każde zamierzone działanie, mające na celu wyrządzenie komuś lub czemuś szkody, straty, bólu. Przemoc – ma miejsce wówczas, gdy uczeń atakujący jest silniejszy fizycznie lub psychicznie. Cechą charakterystyczną przemocy jest nierównowaga sił. W przypadku przemocy tworzą je dwie osoby: ofiary – osoby poszkodowanej i sprawcy – osoby nadużywającej własnej siły w relacjach z innymi. Obie role maja negatywny wpływ na dalsze funkcjonowanie dzieci. Szczególnie bolesna dla dzieci jest przemoc o wyjątkowym okrucieństwie, tak zwane znęcanie się. W każdej szkole mamy do czynienia zarówno z agresją, jak i z przemocą. Zdecydowanie więcej obserwujemy zachowań agresywnych. Uczniowie rozwiązują konflikty poprzez przezwiska, kłótnie, bójki. Przemoc narusza prawo każdego dziecka do życia w poczuciu bezpieczeństwa na terenie szkoły.
2. Rodzaje agresji i przemocy
Przemoc i agresja przybierają różne formy. Najczęstsze z nich to:
- bicie, kopanie, plucie, popychanie, wymuszanie pieniędzy, zamykanie w pomieszczeniach, niszczenie własności, różne prace zlecone, np: noszenie teczki
- przezywanie, wyśmiewanie, obrażanie, plotkowanie, obgadywanie, namawianie, manipulowanie związkami przyjaźni, grożenie, szantażowanie, obraźliwe sms-y
- wrogie gesty, miny, izolowanie
Dziewczynki częściej używają pośrednich form przemocy typu: obrażanie, oszczerstwa, rozpowszechnianie plotek, wykluczenie z grupy, manipulowanie związkami przyjaźni. Te formy są dla nauczyciela mało widoczne. Chłopcy stosują przemoc jawną, bezpośrednią, wykorzystując częściej siłę fizyczną. Wielu wychowawców stwierdza, że przemoc dotyczy tylko chłopców, jednak pośrednie formy stosowane przez dziewczynki są również bardzo krzywdzące i bolesne.
3. Cechy ofiary pasywnej i prowokującej
Dlaczego niektóre dzieci stają się obiektem przemocy ze strony kolegów a inne nie? Czy mają w sobie coś szczególnego? Ofiarami przemocy nie zostają dzieci z powodu tuszy, koloru włosów, noszenia okularów lub posiadania złych stopni. Duży wpływ ma zachowanie i wewnętrzne cechy dziecka. Wśród dzieci możemy spotkać dwa typy ofiar przemocy: ofiary pasywne i prowokujące. Ofiara pasywna jest nieśmiała, niepewna, lękowa, nie potrafi się bronić. Ofiara prowokująca ma problemy z koncentracją, wyróżnia się niespokojnym zachowaniem, wprowadza zamieszanie, niepokój. Większość dzieci nie informuje rodziców, nauczycieli, że doświadcza przemocy. Są różne powody takiego milczenia: lęk przed zemstą sprawców, brak wiary w pomoc, obawa, że nikt nie uwierzy, poczucie winy, wstyd. Rodzice muszą obserwować swoje dziecko. A oto sygnały, które pomogą rozpoznać, czy dziecko nie stało się ofiarą krzywdzenia: sińce, brudne ubrania, gorsze wyniki w nauce, bóle brzucha, unikanie szkoły, nie mają bliskiej osoby w klasie, rano skarżą się na bóle głowy, brzucha. Warto od początku uczyć swoje dzieci, że każdy ma prawo być słabszy, nie umieć się przeciwstawić, obronić, móc się rozpłakać w danej sytuacji, ale nikt nie ma prawa użyć w stosunku do niego przemocy. Doświadczenie bycia ofiarą może mieć wpływ na przyszłe życie dzieci, dlatego ważne jest, aby umieć pomóc dziecku – ofierze. Jeżeli rodzic odkryje, że jego dziecko doświadcza przemocy może:
- rozmawiać z dzieckiem o sytuacji wśród rówieśników
- wspierać dziecko
- wymyślać wraz z dzieckiem sposoby samodzielnego poradzenia sobie z sytuacją
- ćwiczyć w domu asertywne sposoby obrony przed przemocą
- zachęcać dziecko do udziału w zajęciach budujących pewność siebie
- rozwijać samodzielność dziecka
- wspierać budowanie pozytywnych relacji z rówieśnikami
- współpracować ze szkołą
4. Przyczyny agresywności dzieci
Zastanawiając się nad przyczynami agresji i przemocy dzieci warto wziąć pod uwagę dom rodzinny, grupę rówieśniczą i media. Przyczyny tkwiące w rodzinie to: brak ciepła, pobłażliwość, pozwalanie na stosowanie agresji wobec innych, brak jasno wyznaczonych granic, co dziecku wolno, a czego nie wolno, stosowanie agresji przez rodziców, alkoholizm rodziców.
Przyczyny tkwiące w grupie rówieśniczej to: naśladowanie osoby, która zachowuje się agresywnie, wymuszanie zachowań agresywnych na innych, jako sposobu rozwiązywania konfliktów.
Przyczyny tkwiące w mediach to: znieczulanie wrażliwości dziecka, utrwalanie negatywnych zachowań.

Opracowała: Barbara Woźniak

Agresja i przemoc wśród uczniów